با سلام واحترام

نویسنده: سلمان حبیبی

  شناخت منابع ، گام نخست هرتحقیق است ، امروزه کتابشناسی و مأخذ شناسی به عنوان یک ضرورت مطرح شده و به صورت رشته آموزشی و تخصصی درآمده است. هدف ازتأسیس این وبلاگ ارائه خدمات مأخذشناسی وکتابشناسی درحوزه علوم انسانی است ومخاطبان این وبلاگ شامل افراد ذیل می باشند:محققان ،پژوهشگران ،نویسندگان،اساتید،دانشجویان.

 بدین منظوربا درخواست موضوع ازجانب محققان وپژوهشگران به ویژه دانشجویان درتألیف پایان نامه و تدوین تحقیق ومقاله درسریع ترین زمان منابع موضوع موردنظرارسال می گردد.یادآور می شود علاوه بردرخواست موضوع آدرس کامل پست الکترونیک و شماره تماس خود را مرقوم فرمایید. ضمنا درآینده نزدیک شماره تماس جهت ارائه مشاره اعلام خواهد شد.

 همچنین به استحضار مدیران و سردبیران محترم مجلات می رساند .مدریت این وبلاگ آمادگی ارائه مطالب درزمینه« کتابشناسی و مأخذشناسی» برای ویژه نامه های نشریات دارد.

 ایمیل:

booknovin@yahoo.com 

7177396@gmail.com

حماسه غدیر

 غدیر نگینی درخشان چون گوهری در تابش آفتاب، وسیع به وسعت ابدیت و جاری در لحظه لحظه های کائنات، صبور چون ایمان، لطیف چون عشق، برنده چون شمشیر، کوبنده چون طوفان، خاشع چون واژه صداقت وسرافراز چون افلاک، هر روز نامش بلند
 آوازه تر و هر سال خاطره اش شکفته تر و جذاب تر، غدیر یعنی صراط، که با ایمان به آن می توان از آن گذشت غدیر یعنی تجلی ولایت در کالبد حیات معنوی انسان، غدیر یعنی حدیث عشق امامت، غدیر یعنی سرنوشت رسالت، غدیر یعنی مروه و منا وصفا، غدیر یعنی شرح خطبه زهرا علیها السلام، غدیر یعنی سدرة المنتهی، غدیر یعنی حجة الوداع، غدیر یعنی بهترین روز خدا، غدیر یعنی من کنت مولاه فهذا علی مولاه، غدیر یعنی علی مع الحق و الحق مع علی، غدیر یعنی پیدایش تشیع، تشیعی به سرخی خون سید الشهداء و سبزی ظهور حضرت مهدی(عج). اینجا غدیر خم است سرزمین وحی، تلاقی ختم رسالت و تثبیت ولایت، کاروان یکصد و بیست هزار نفری در بازگشت از حج ابراهیمی به جایی رسیده است بنام غدیر خم. فرمان توقف از سوی پیامبر(ع) صادر شد؛ مرکب ها از حرکت ایستادند؛ مردم همه پیاده شدند، با تعجب می پرسند چه شده آیا اتفاقی افتاده؟ آری؛ وحی نازل شد ه: « یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس ان الله لایهدی القوم الکفرین» آخرین پیامبر خدا محمد(ص) مامور می شود که آخرین  پیام الهی را به مردم برساند و با آنها اتمام حجت کند هنگام ظهر پس از ادای نماز جماعت پیامبر(ص) برفراز منبر ایستاد امیرالمؤمنین(ع) را در سمت راست خود فراخواند پیامبر(ص) آخرین خطبه رسمی خود را برای جهانیان آغاز کرد پس از حمد وثناء و اقرار به بندگی خداو تسلیم در برابر او تصریح نمودند که باید فرمان مهمی را از طرف خداوند در رابطه با علی بن ابی طالب(ع) ابلاغ کنم که اگر این پیام را نرسانم رسالت الهی را به پایان نرسانده ام و ترس از عذاب او را دارم آنگاه دست امیرالمؤمنین(ع) را بالا گرفت و گفت:  من کنت مولاه فهذا علی مولاه،  اللهم وال من والاه وعاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله؛  هر کس که من مولا وسرور اویم علی مولا و سرور اوست خداوندا دوست بدار هر که علی را دوست بدارد  و دشمن بدار هر که او را دشمن بدارد، یاری کن هر که او را یاری کند و خوار کن هرکه او را خوار کندپس از ابلاغ این رسالت بود که آیه نازل شد: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا»  امروز دینتان را کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را برایتان برگزیدم.ناگاه صدای بخ ٍبخ ٍیا امیرالمؤمنین(ع) مردم بلند شد، سیل جمعیت که پس از سه روز توقف در غدیر خم متوجه شدند که محبوب ترین فرد نزد رسول خدا(ص) علی بن ابیطالب(ع) است، دسته دسته وارد خیمه حضرت شدند و پس از تبریک با امیرالمؤمنین(ع) بیعت کردند.زنان نیز با قرار دادن دست خود در ظرف آبی که پرده ای در وسط آن بود با جانشین رسول الله بیعت نمودند. پیامبر در این مراسم عمامه خود را بعنوان افتخار بر سر امیرالمؤمنین(ع) قرار دادند حسان بن ثابت از پیامبر(ص) اجازه خواست تا در مورد غدیر شعری بگوید و با اجازه حضرت اولین شعر غدیر سروده شد. جبرئیل به صورت انسانی ظاهر شد و خطاب به مردم گفت: پیامبر برای علی بن ابیطالب(ع) عهد و پیمانی گرفت که جز کافر به خدا و رسولش آنرا بر هم نمی زند. مردی از منافقین گفت: خدایا اگر آنچه محمد می گوید از طرف تو است، سنگی از آسمان بر ما ببار یا عذابی دردناک برما بفرست در همین لحظه سنگی از آسمان بر سر او فرود آمد و او را هلاک کرد و این معجزه غدیر تأیید الهی را بر همگان روشن نمود.  

http://www.shianews.org/textnews.asp?id=1692

بر کرانه غدیر
محمدرضا حکیمی

سخن از چشمه‏ساران است که همین‏سان می‏جوشند و در مهتاب شبان، میان سبزه‏زارها فرو می‏روند.
سخن از اصالت روشنایی است و اصالت جوشش و زندگی و اصالت روز و آفتاب.
سخن این نیست که فقط بحثی کنیم درباره غدیر و حدیثی... و همین.
سخن این است که چه بوده است و چه شده است و چگونه بایسته است که باشد؟
چشمه‏ساران می‏جوشند؛ گیاهان می‏رویند؛ رودهای عظیم، غرّش‏کنان از لای صخره‏های وحشی عبور می‏کنند و سر به دامن دشت‏ها می‏گذارند. جنگل‏ها در اسرار و اعماق خویش، غرق می‏شوند. باران‏ها می‏بارند و از رگه‏های کوهها و تپه‏ها سرازیر می‏گردند. گردبادهای وحشی در صحراهای داغ به راه می‏افتند. غروب‏ها فرا می‏رسند و کوهساران در شکوه کبود رنگ خویشتن می‏خوابند.
ستارگان طلوع می‏کنند و بر سطح این اقیانوس واژگون می‏تابند و سحرگاهان کم کم در ساحل آفتاب گم می‏شوند. نهرها جاری هستند، و کوه‏ها در حشمت خود غرق و مهتاب با عصمت خویش، تابان و نسیم در گلستان‏ها نرم‏گذر، و تک‏درخت‏ها در گوشه‏های ابهام‏آمیز دشت‏ها یا در خم کوه‏های بلند ایستاده و همه چیز هست و چشمه ساران باز هم می‏جوشند و خورشید همچنان می‏دمد، و پس از این که جهان در موسیقی شب غرق است، باز روز می‏رسد و روزها... .
عید غدیر، از اعیاد بزرگ اسلامی است که ملت‏های مسلمان در روزگارهای گذشته نیز ـ بنا بر تصریح جمعی از مورخان و محققان ـ به بزرگ‏داشت آن و تجلیل مراسم آن اهتمامی به سزا داشته‏اند، و در تجدید خاطرات سعادت‏بخش «غدیر» می‏کوشیده‏اند. در سخنان ابوریحان بیرونی، عبدالملک ثَعالِبی، ابن طلحه شافعی، ابن خَلِّکان و... حقایق یاد شده، یادآوری گشته است. ابوریحان می‏گوید:
عید غدیر، از جمله عیدهایی است که اهل اسلام مراسم آن را برگزار می‏کنند.1
علامه امینی، فصلی به عنوان: «عید الغدیر فی الاسلام» نگارش کرده است و مطالب بسیاری در این باره آورده است و حدیثی از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده است که فرمود:
برترین عیدهای امت من، عید غدیر خم است... .2
از مراسم ویژه اعیاد، تبریک گفتن است؛ چنان که در «عید غدیر» و در حضور پیامبر اکرم(ص) این کار انجام یافت. موضوع فرمان پیامبر اکرم(ص) در روز غدیر، به جمعیت‏های حاضر ـ حتی زنان خود ـ که به علی(ع) تبریک و تهنیت بگویند، در تاریخ مشهور است. حدیث تهنیت گفتن شیخین را نیز شصت نفر از عالمان اهل سنت نقل کرده‏اند3 و چنان که صاحب «الغدیر» استنباط کرده است و از مطالب سرشاری که در کتاب‏های حدیث و تاریخ راجع به عید غدیر و حدیث تهنیت وجود دارد، دو مطلب روشن می‏گردد:
1. این که این عید اختصاص به شیعه نداشته است و همه مسلمانان این روز را عید می‏دانسته‏اند؛ چنان که ابوریحان بیرونی بدان تصریح کرده است؛ اگر چه امروز ممکن است اذهان جمعی از امت را از این حقیقت انحراف داده باشند.
2. این که عید گرفتن «غدیر» متصل است به عهد خود پیامبر(ص) و حتی آغاز آن، همان روز 18 ذیحجه سال دهم هجرت است که برای مردم، مقام جانشینی پیامبر و پیشوایی در دین معلوم گشت و پیامبر مردم و حتی زنان را به تهنیت گفتن به علی(ع) امر کرد.
امروز باید رهبران افکار اجتماع، در شرق و غرب ممالک اسلام، به اهمیت این موضوع بیشتر توجه کنند و با وسایل گوناگون، این روز را که به حق روز شالوده‏ریزی عدالت عمومی است، به توده‏ها بشناسانند.

پاورقیها:
1. الآثار الباقیه، ص 334، ترجمه فارسی، ص 395.

2. الغدیر، ج 1، ص 283.

3. الغدیر، ج 1، ص 283ـ272.

منبع : سایت al-ghadir.org (به نقل از نشریه پرسمان شماره ??- پایگاه

غدیر
واقعه غدیر حادثه ای تاریخی نیست که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر تنها نام یک سرزمین نیست. یک تفکر است، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوّت حکایت می کند. غدیر نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایه داران امامت است.
آری غدیر یک سرزمین نیست، چشمه ای است که تا پایان هستی می جوشد، کوثری است که فنا برنمی دارد، افقی است بی کرانه و خورشیدی است عالمتاب.
داستان غدیر خم
سال دهم هجرت بود و پیامبر از آخرین سفر حج خود باز می گشت، گروه انبوهی که تعدادشان را تا صد و بیست هزار رقم زده اند او را بدرقه می کردند تا این که به پهنه بی آبی به نام غدیر خم رسیدند.
نیم روز هیجدهم ذی الحجه بود که ناگهان پیک وحی بر رسول خدا صلی الله علیه و آله نازل شد و از جانب خدا پیام آورده که: «ای رسول آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده به گوش مردم برسان و اگر چنین نکنی رسالت او را ابلاغ نکرده ای و خداوند تو را از گزند مردمان حفظ خواهد کرد» پیامبر دستور توقف دادند و همگان در آن بیابان بی آب و در زیر آفتاب سوزان صحرا فرود آمدند و منبری از جهاز شتران برای پیامبر ساختند و رسول خدا بر فراز آن رفته و روی به مردم کردند. ابتدا خدای را سپاس فرموده و از بدیهای نفس اماره به او پناه جست و فرمود: ای مردم بزودی من از میان شما رخت بر می بندم، آنگاه می افزاید چه کسی بر مومنین در ارزیابی مصلحت ها و شناخت و تصرف در امور سزاوارتر است همه یک سخن می گویند خدا و پیامبر داناترند.
رسول گرامی می فرماید: آیا من به شما از خودتان اولی و سزاوارتر نیستم و همگان یک صدا جواب می دهند که چرا چنین است. آنگاه فرمود: من دو چیز گرانبها در میان شما می گذارم یکی ثقل اکبر که کتاب خداست و دیگری ثقل اصغر که اهل بیت منند. مردم، بر آنان پیشی نگیرید و از آنان عقب نمانید. آنگاه دست علی (ع) را در دست گرفت و آن قدر بالا برد که همگان او را در کنار رسول خدا دیدند و شناختند. سپس فرمود: خداوند مولای من و من مولای مومنان هستم و بر آنها از خودشان سزاوارترم. ای مردم هر کس که من مولا و رهبر اویم این علی هم مولا و رهبر اوست و این جمله را سه بار تکرار کرد و چنین ادامه داد: پروردگارا، دوستان علی را دوست بدار و دشمنان او را خوار. خدایا علی را محور حق قرار ده و سپس فرمود: لازم است حاضران این خبر را به غایبان برسانند. هنوز اجتماع به حال خود باقی بود که دوباره آهنگ روح بخش وحی گوش جان محمد صلی الله علیه و آله را نواخت که: «امروز دینتان را برایتان کامل نمودم و نعمت خود را بر شما به پایان رساندم و اسلام را به عنوان دین برایتان پسندیدم» و بدین سان علی (ع) از جانب خداوند برای جانشینی پیامبر (ص) برگزیده شد.
سندیت واقعه غدیر خم
مرحوم علامه امینی در کتاب الغدیر خود نام راویان حدیث غدیر را به ترتیب زمان زندگی ذکر کـرده اسـت:
در میان اصحاب رسول خدا (ص ) ??? نفر،
در میان تابعین ?? نفر،
در میان علمای قرن دوم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن سوم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن چهارم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن پنجم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن ششم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن هفتم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن هشتم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن نهم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن دهم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن یازدهم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن دوازدهم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن سیزدهم هجری ?? نفر،
در میان علمای قرن چهاردهم هجری ?? نفر.
حدیث غدیر در کتب معتبر اهل سنت از جمله در کتاب «مسند» امام احمد حنبل، در «سنن» ترمذی، «مسند احمد» و در «مستدرک» حافظ ابن عبداللّه حاکم نیشابوری به مضامین مختلف ذکر شده است.
مفهوم عید
هیجدهم ذی الحجه روز غدیر خم را مسلمین خصوصا شیعیان عید شمرده اند. لغویون عید را از مشتقات ماده "ع و د" به معنای بازگشت می دانند و در نوروز بازگشت حیات را به پیکر سرد گرامی می دارند، حیاتی که در هجوم خزان به سردی می گراید و در بیداد سرمای زمستان تا مرز نیستی پیش می رود تا آنجا که گویی هرگز نبوده است.
در مقام تطبیق این نکته با موازین مکتبی و مذهبی باید گفت عید آدمی بزرگداشت بازگشت حیات معنوی انسان است. در چنین باوری نوروز انسان روزی است که وی به خویشتن باز گردد و گمشده اش را دریابد. مثلا در ماه مبارک رمضان آدمی بعد از سی روز جهاد و مجاهده با نفس سرکش تمام ناخالصی های وجودش را ذوب می کند تا عبودیت ناب در آن تجلی کند و آنگاه عید فطر است. پس عید اسلامی بازگشت حیات است و تعیین آن بر عهده شرع اقدس. غدیر بنا بر این تفسیر هر دو شرط را دارد یعنی هم بازگشت به خویشتن است و هم از طرف شرع مشخص شده است. غدیر بازگشت حیات دوباره اسلام است، علاوه اینکه عید غدیر تشریع هم شده است.
در زیر به نمونه هایی از روایاتی که غدیر را عید شمرده اند اشاره می شود :
فرات بن ابراهیم کوفی از امام صادق علیه السلام نقل می کند که ایشان به نقل از پیامبر اکرم فرمودند :یوم غدیر خم افضل اعیاد امتی ؛روز غدیر بزرگترین عید امت من است .حسن بن راشد می گوید از امام صادق علیه السلام پرسیدم: غیر از عید فطر و قربان برای مسلمانان عید دیگری هم هست؟ فرمودند: بلی و این عید از آن دو عید دیگر با فضیلت تر است .گفتم کدام روز است ؟فرمود: روز هیجدهم ماه ذی حجه عید غدیر خم .عرض کردم: قربانت شوم در آن روز چه اعمالی انجام دهیم؟ فرمودند: روزه بگیرید بر محمد و آلش صلوات بفرستید ...... یقین بدانید انبیا علیهم السلام روزی که وصی خود را نصب می کردند امر می کردند که آن روز را جشن بگیرند.
وقتی به سیره ائمه و پیامبر اکرم مراجعه می شود در می یابیم که پیامبر و امیر مومنان و سایر ائمه با روز غدیر به عنوان یک عید برخورد کرده و مسلمانان را به تبریک و تهنیت گفتن به هم دعوت کرده اند. امام حسن علیه السلام روز عید غدیر در کوفه مهمانی بزرگی برپا می داشتند.
امام علی با فرزندان و گروهی از پیروانش بعد از نماز برای شرکت در مجلس به منزل امام حسن علیه السلام می رفتند .و پس از اتمام مهمانی امام حسن علیه السلام هدایایی به مردم اعطا می فرمود .لذا این حرکت امام حسن علیه السلام موجب شد مردم به روز عید غدیر عادت کنند.
اعمال غدیر
حادثه غدیر حادثه بزرگی است و عید غدیر عیدی بزرگ و شاید شریفترین عید مسلمانان است. در بیان ائمه علیهم السلام برای این روز بزرگ اعمالی وارد شده است که به برخی از آنان اشاره می شود:
?ـ تحکیم بیعت با ولایت
همانگونه که پیامبر اکرم بعداز نصب امام علی علیه السلام به امامت مسلمین به جماعت مسلمانان امر کرد که با او بیعت کنند در سالروز آن حماسه جاوید پیامبر تجدید آن بیعت سفارش شده است. لذا زیارت امیرالمومنین و سایر ائمه مستحب است. به همین منظور ادعیه زیادی نیز وارد شده است.
?ـ اظهار سرور و شادمانی
در وصف شیعه و شیعیان گفته شده است که به شادی ما ائمه شادند و به حزن ما محزون و مسلم است که عید غدیر شادی بخش ترین عید ائمه است و شادمانی شیعه در این روز فرض است و هارون گوید در روز هیجدهم ذیحجه خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم که فرمود: حقا که روز غدیر روز عید فرح و سرور است .در روز عید غدیر اظهار فرح و امیر المومنین علی علیه السلام نیز فرمودند :
در روز عید غدیر اظهار فرح و شادمانی کنید و برادران مسلمان خود را نیز شاد گردانید.
?ـ مصافحه کردن
مصافحه یا دست دادن از آداب اسلامی است و در روز عید غدیر به آن تاکید بیشتری شده است. امام علی علیه السلام فرمودند: روز عید غدیر هنگامی که یکدیگر را ملاقات می کنید با هم مصافحه کنید.
ذکر مخصوص این روز نیز هنگام مصافحه سفارش شده است؛ الحمد لله الذی جعلنا من المتمسکین بولایت امیرالمومنین و الائمه علیهم السلام .ترجمه سپاس خدای را که ما را از جمله درآویختگان به ولایت امیرالمومنین علی و ائمه علیهم السلام قرار داد.
?ـ پیمان اخوت و برادری
از برنامه های اسلام ایجاد اخوت و برادری است. و به همین منظور پیامبر اکرم بین مسلمانان مهاجرین و انصار پیمان برادری بست و با پیمان اخوت علی را با خویش برادر نمود و در برخی از زیارات که خطاب به پیامبر می خوانیم: السلام علیک و علی اخیک علی بن ابیطالب علیه السلام یعنی سلام بر تو و برادرت علی اشاره به همین برادری است .پیمان برادری و عقد اخوت بستن از اعمال وارده در روز غدیر است و صیغه مخصوصی دارد که در مفاتیح الجنان آمده است.
?ـ احسان و انفاق
احسان و انفاق از دستورات ویژه اسلامی است. اما در ایام بزرگ مثل عید غدیر بر آن تاکید بیشتری شده است. در سیره امام حسن علیه السلام است که ایشان روز عید غدیر مهمانی می داد و شخص امام علی علیه السلام نیز در آن مراسم شرکت می کرد .
?ـ صله رحم
صله رحم از پسندیده ترین آداب اسلامی است و شرع مقدس اسلام بر مطلب تاکید فراوان نموده است. اما در روز عید غدیر بر این نکته سفارش بیشتری شده است. امام صادق علیه السلام می فرماید: از کارهایی که در روز عید غدیر مستحب است صله رحم است.
?ـ رفع حاجت مومنان
رفع حاجت مومنان از جمله اعمالی است که اسلام برای آن ارزش خاصی قائل شده است و ائمه آن را از چند طواف برتر می دانند. در روز غدیر این عمل فضیلت بیشتری دارد. امام علی علیه السلام فرمودند :
کسی که مومنان را در روز غدیر تکفل کند نزد خدای متعال من ضامنش هستم که از کافر شدن و پریشان شدن در امان باشد یعنی رفع حاجت مومنان سبب عاقبت به خیری است .
?ـ غسل کردن و لباس نو پوشیدن
امام صادق علیه السلام فرموده اند در روز عید غدیر پاکیزه ترین لباسهای خود را بر تن بپوش. با غسل طهارت معنوی حاصل می شود و با نظافت طهارت ظاهری.
?ـ تشکیل اجتماع
در روز عید غدیر به جهت یادآوری روزی که پیامبر به امر خداوند علی علیه السلام را به امامت امت اسلامی نصب کرد، بجاست در مراکز گوناگون گرد آییم و به یاد آن روز بزرگ و ثمراتش شادمان باشیم. ائمه سفارش کرده اند که به جهت یادآوری مقام محمد صلوات الله علیه و آل او علیهم السلام اجتماعات تشکیل بشود .و خود نیز از این گونه اجتماعات برپا می داشتند .
??ـ دعا روزه و عبادت
روزه و دعا از اعمالی است که در همه اعیاد مورد سفارش و تاکید است خاصه در روز عید. غدیرحسن بن راشد گوید: از امام صادق علیه السلام درباره عید غدیر پرسیدم و حضرت فرمود: این عید از عید قربان و فطر برتر است. آن روز را روزه بگیرید و بر محمد و آلش زیاد صلوات بفرستید.

منبع : سایت آفتاب                    مهدویت بخش اجتماعی معارف اسلامی    

به زودی در این جا مطالب تخصصی کتاب شناسی در اختیار کاربران قرار خواهد گرفت .

به امید موفقیت همه دوستداران کتاب

سخنی با پژوهشگران و محققان گرامی
کتاب شناسی
اولین پایگاه تخصصی کتاب شناسی و مأخذ شناسی
[عناوین آرشیوشده]